بوي بد دهان يك علامت شناخته شده با سابقه تاريخي قديمي است. بوي بد دهان مي تواند دليل عمومي يا موضعي داشته باشد. مشخص شده كه تقريبا 85 درصد بوي دهان ناشي از عوامل موضعي است، از اين جهت اهميت روشهاي بهداشتي مثل مسواك زدن دندانها و زبان محرز شده است. بايد يادآوري كرد كه بوي بد دهان به تنهايي يك بيماري نيست بلكه علامت بيماريهاي مختلف است. وجود بوي بد دهان معمولا در اكثر مواقع ناشي از عوامل بيماريزاست و نشان دهنده وجود يك بيماري است كه بايد شناسايي و تصحيح شود همينطور اكثر افراد احساس نگراني درباره بوي بد دهان خود دارند. اين نگراني گاهي به آنجا ميرسد كه فرد از تماس با ديگران پرهيز مي كند و هنگام صحبت كردن دست خود را جلوي دهان مي گيرد و يا بطور مرتب از آدامس يا از انواع دهان شويه ها استفاده مي كند. بايد گفت چون گيرنده هاي بويايي خيلي سريع خسته مي شوند و اين گيرنده ها حدود يك ثانيه پس از تحريك به ميزان 50 درصد با محيط سازگاري مي يابند و سپس با سرعت كمتري به سازگاري خود ادامه مي دهند، از دريافت بوها عاجز مي شوند. به همين دليل فرد مبتلا به بوي بد دهان خيلي سريع به آن عادت خواهد كرد، بنابراين شخص نمي تواند بوي بد دهان خويش را تشخيص دهد. مطالعات بر روي بزاق انكوبات شده و هواي تنفسي گرفته شده از دهان افراد مورد مطالعه وجود سه تركيب گوگرددار متيل مركاپتان، سولفيد هيدروژن و دي متيل سولفيد را مسئول بيش از 90 درصد بوي بد دهان مي داند كه در اين بين نقش دو تركيب اول بيشتر استبوي بد دهان ناشي از عوامل بيماريزا
در اين حالت بوي بد دهان به وسيله وضعيت هاي موضعي مثل بهداشت ضعيف دهان و عفونت لثه (ژنژيويت) مزمن بوجود مي آيد. مخصوصا در ژنژيويت مزمن اگر همراه با خونريزي از لثه ها باشد موجب بوي زننده و تنفرآور بخصوص هنگام صبح مي شود
در تنفس دهاني (مثلا در وجود لوزه هاي بزرگ) بدبويي دهان در نتيجه ممانعت از شسته شدن طبيعي مخاط و دندان ها توسط بزاق است. زبان شياردار، زبان مودار و زبان باردار چون به تجمع و نگهداري مواد غذايي كمك مي كنند در ايجاد بوي بد دهان دخالت دارند. بيماريهاي سينوس نظير سينوزيت مزمن و فيستول سينوس دهاني و بيماريهاي بيني ازجمله رينيت آتروفيك سل و سيفيليس و رينيت چركي همراه با ترشح و بيماريهاي حلق نيز از علل بوي بد دهان هستند
بوي بد دهان ناشي از بيماريهاي عمومي بدن
در اين نوع بيماريها، بيماريهاي دستگاه تنفس تحتاني از درجه اول اهميت برخوردارند.آبسه ريه بوي گنديده شبيه به بوي گوشت فاسد دارد كه حتي گاهي اولين علامت بيماري است. علت اين بوي بد بيشتر باكتريهاي بي هوازي هستند. سل ريوي در حالت پيشرفته به سبب نكروز كازئوز و زخمي شدن ضايعات سلي باعث بدبويي دهان و بازدم ناشي از تنفس مي شود. ساير بيماريهاي ريوي نظير برونشيت مزمن، پنوموني نكروزه و كلا هر حالت بيماري زا كه بر روي درخت تنفسي و ناي اثر بگذارد، ممكن است بوهاي قابل اعتراض توليد كند. در اختلالات گوارشي و سوهضم، زخم هاي معده ، سرطان مري و معده ، يبوست و عفونت هاي روده اي نيز بوي بد دهان مشاهده مي شود. در ديابت بوي استون در هواي بازدم به مشام مي رسد. در نارسايي كليه بوي شبيه آمونياك و در سيروز كبدي بوي كيك گنديده به مشام مي رسد. كمبود ويتامين و هر بيماري كه سبب تب شود از علل بوي بد دهان مي باشند
بوي بد دهان ناشي از عوامل غيربيماريزا
از اين عوامل سيگار كشيدن را بايد نام برد كه نه تنها به خاطر بوي خود سيگار و توتون، بلكه به سبب ايجاد زبان مودار و كاهش جريان بزاق به بدبويي دهان كمك مي كند. همچنين مي توان بوي دهان صبحگاهي ناشي از توقف حركت گونه، زبان و لب ها و نيز بر اثر كاهش جريان بزاق در طي شب اشاره كرد. به همين دليل مسواك زدن قبل از خواب در كاهش بوي دهان صبحگاهي تاثير زيادي دارد. پروتزهاي ثابت و متحرك دندانپزشكي نيز درصورتيكه بهداشت دهان رعايت نشود سبب بدبويي دهان مي شوند
بوي بد دهان ناشي از عوامل عمومي غيربيماري زا
دوران قاعدگي چون با افزايش ميكروب هاي بزاق و همچنين افزايش 300 درصدي تركيبات سولفوردار همراه است، بوي بد دهان را به دنبال دارد.
در حاملگي، در يائسگي و بلوغ نيز به دليل تغييرات هورموني بوي بد دهان
وجود دارد. در گرسنگي به علت فساد شيره پانكرآس بوي بد دهان وجود دارد كه حتي با مسواك زدن ازبين نمي رود. در افراد مسن بوي بد دهان به سبب تغييرات متابوليك و ساير علل نظير كم آبي بدن ، كاهش مقاومت به عفونت، كاهش اشتها و غيره است. در خستگي و ضعف كه بدن نمي تواند محصولات فرعي زائد را با سرعتي بيش از سرعت توليد آنها دفع كند، امكان بوي بد دهان است. بوي بد دهان در خانم ها بيشتر از آقايان وجود دارد
در مورد نقش تغذيه در ايجاد بوي بد دهان بايد گفت كه دهان ما بوي آن چيزي را كه مي خوريم مي دهد. به همين دليل آنهايي كه برنامه غذايي با فرآورده هاي گوشتي دارند، دهانشان بوهاي مختلف زيادي نسبت به گياه خواران مي دهد. همچنين مشخص شده است كه مصرف رژيم پرچربي منجر به ايجاد اسيدوز مي شود و در هواي تنفسي بويي شبيه به آنچه در كماي ديابتي وجود دارد، بوجود مي آيد. بطور كلي غذاهايي كه پروتئين زياد و مواد قندي كمي دارند به علت ايجاد مواد سولفوردار باعث بدبوشدن دهان مي شود. البته نقش غذاهاي بوداري مثل سير و پياز كاملا معلوم است
بوي بد دهان ناشي از داروها
ايزوسوربايد (Isordil) كه محتوي هيدرات كلرايد مي باشد مي تواند باعث بوي بد دهان شود آنتي هيستامين ها، آمفتامين ها، آرامبخش ها، ديورتيك ها، فنوتيازين ها و داروهاي شبه آتروپين باعث كاهش توليد بزاق و بنابراين كاهش شستشوي خودبخودي حفره دهان و در نتيجه ايجاد بوي بد دهان مي شوند. فنوتيازين ها سبب ايجاد زبان مودار مي شوند
افراط در مصرف دخانيات، كهولت سن، يائسگي، بيماريهاي عمومي با تب بالا، اضطراب، كم آبي بدن، مصرف بي رويه ادويه جات و عدم رعايت بهداشت دهان نيز از علل ديگر ايجاد بوي بد دهان هستند
درمان و پيشگيري
چون اغلب بوهاي بد دهان به علت عوامل موضعي است، بنابراين حذف اين عوامل و اصلاح ناهنجاري هاي موجود در دهان اولين قدم درمان است. رعايت بهداشت دهان شامل مسواك زدن دندان ها، لثه، زبان و استفاده از نخ دندان در كاهش بوي بد دهان با منشا دهاني بسيار موثر است. مسواك زدن دندان ها و زبان تركيبات سولفوردار را براي مدت يك ساعت به ميزان 70 تا 85 درصد كاهش مي دهد. بايد توجه كرد كه زبان يكي از جايگاه هاي اصلي ميكروبها در دهان است و اين به دليل جمع شدن عوامل ميكروبي در سطح پشتي زبان است و بايد يك قسمت ضروري از بهداشت دهان معطوف به زبان شود.
در بيماراني كه به سبب خشكي دهان (به دنبال مصرف داروهايي كه قبلا ذكر شد و يا بر اثر بيماري) بوي بد دهان دارند مي توانند از آدامس هاي بدون شكر استفاده كنند
بطور كلي بوي بد دهان ناشي از عوامل موضعي بيماري زا زماني ازبين مي رود كه بيماري درمان شود و بهداشت دهان رعايت گردد. استفاده از دهان شويه ها اثر موقتي در كاهش بوي بد دهان دارد. در حقيقت كوشش براي حذف بوي بد دهان با استفاده از دهان شويه ها علاوه بر اينكه موقتي است، حتي ممكن است بيماري عمومي را نيز از ديد دندانپزشك مخفي نگه دارد بطور كلي پوشاندن بوي دهان با يك بوي معطر و قوي تر مناسب نيست و درمان بايد بيشتر معطوف درمان علت اصلي باشد.
بطور كلي جهت كاهش بوي دهان بايد از سيگار كشيدن، نوشيدن نوشابه هاي بودار، خوردن غذاهاي با ادويه زياد، غذاهاي گوشتي زياد، غذاهاي معطر شده با پياز و سير، افراط در مصرف مواد چربي دار مخصوصا كره و روغن هاي مختلف اجتناب شود. در حالي كه خوردن ميوه هاي تازه و سبزيجات و بطور كلي رژيم غذايي غني از فيبر ارجحيت دارد. همين طور نوشيدن آب زياد در كاهش بوي بد دهان تاثير بسزايي دارد
در اين حالت بوي بد دهان به وسيله وضعيت هاي موضعي مثل بهداشت ضعيف دهان و عفونت لثه (ژنژيويت) مزمن بوجود مي آيد. مخصوصا در ژنژيويت مزمن اگر همراه با خونريزي از لثه ها باشد موجب بوي زننده و تنفرآور بخصوص هنگام صبح مي شود
در تنفس دهاني (مثلا در وجود لوزه هاي بزرگ) بدبويي دهان در نتيجه ممانعت از شسته شدن طبيعي مخاط و دندان ها توسط بزاق است. زبان شياردار، زبان مودار و زبان باردار چون به تجمع و نگهداري مواد غذايي كمك مي كنند در ايجاد بوي بد دهان دخالت دارند. بيماريهاي سينوس نظير سينوزيت مزمن و فيستول سينوس دهاني و بيماريهاي بيني ازجمله رينيت آتروفيك سل و سيفيليس و رينيت چركي همراه با ترشح و بيماريهاي حلق نيز از علل بوي بد دهان هستند
بوي بد دهان ناشي از بيماريهاي عمومي بدن
در اين نوع بيماريها، بيماريهاي دستگاه تنفس تحتاني از درجه اول اهميت برخوردارند.آبسه ريه بوي گنديده شبيه به بوي گوشت فاسد دارد كه حتي گاهي اولين علامت بيماري است. علت اين بوي بد بيشتر باكتريهاي بي هوازي هستند. سل ريوي در حالت پيشرفته به سبب نكروز كازئوز و زخمي شدن ضايعات سلي باعث بدبويي دهان و بازدم ناشي از تنفس مي شود. ساير بيماريهاي ريوي نظير برونشيت مزمن، پنوموني نكروزه و كلا هر حالت بيماري زا كه بر روي درخت تنفسي و ناي اثر بگذارد، ممكن است بوهاي قابل اعتراض توليد كند. در اختلالات گوارشي و سوهضم، زخم هاي معده ، سرطان مري و معده ، يبوست و عفونت هاي روده اي نيز بوي بد دهان مشاهده مي شود. در ديابت بوي استون در هواي بازدم به مشام مي رسد. در نارسايي كليه بوي شبيه آمونياك و در سيروز كبدي بوي كيك گنديده به مشام مي رسد. كمبود ويتامين و هر بيماري كه سبب تب شود از علل بوي بد دهان مي باشند
بوي بد دهان ناشي از عوامل غيربيماريزا
از اين عوامل سيگار كشيدن را بايد نام برد كه نه تنها به خاطر بوي خود سيگار و توتون، بلكه به سبب ايجاد زبان مودار و كاهش جريان بزاق به بدبويي دهان كمك مي كند. همچنين مي توان بوي دهان صبحگاهي ناشي از توقف حركت گونه، زبان و لب ها و نيز بر اثر كاهش جريان بزاق در طي شب اشاره كرد. به همين دليل مسواك زدن قبل از خواب در كاهش بوي دهان صبحگاهي تاثير زيادي دارد. پروتزهاي ثابت و متحرك دندانپزشكي نيز درصورتيكه بهداشت دهان رعايت نشود سبب بدبويي دهان مي شوند
بوي بد دهان ناشي از عوامل عمومي غيربيماري زا
دوران قاعدگي چون با افزايش ميكروب هاي بزاق و همچنين افزايش 300 درصدي تركيبات سولفوردار همراه است، بوي بد دهان را به دنبال دارد.
در حاملگي، در يائسگي و بلوغ نيز به دليل تغييرات هورموني بوي بد دهان
وجود دارد. در گرسنگي به علت فساد شيره پانكرآس بوي بد دهان وجود دارد كه حتي با مسواك زدن ازبين نمي رود. در افراد مسن بوي بد دهان به سبب تغييرات متابوليك و ساير علل نظير كم آبي بدن ، كاهش مقاومت به عفونت، كاهش اشتها و غيره است. در خستگي و ضعف كه بدن نمي تواند محصولات فرعي زائد را با سرعتي بيش از سرعت توليد آنها دفع كند، امكان بوي بد دهان است. بوي بد دهان در خانم ها بيشتر از آقايان وجود دارد
در مورد نقش تغذيه در ايجاد بوي بد دهان بايد گفت كه دهان ما بوي آن چيزي را كه مي خوريم مي دهد. به همين دليل آنهايي كه برنامه غذايي با فرآورده هاي گوشتي دارند، دهانشان بوهاي مختلف زيادي نسبت به گياه خواران مي دهد. همچنين مشخص شده است كه مصرف رژيم پرچربي منجر به ايجاد اسيدوز مي شود و در هواي تنفسي بويي شبيه به آنچه در كماي ديابتي وجود دارد، بوجود مي آيد. بطور كلي غذاهايي كه پروتئين زياد و مواد قندي كمي دارند به علت ايجاد مواد سولفوردار باعث بدبوشدن دهان مي شود. البته نقش غذاهاي بوداري مثل سير و پياز كاملا معلوم است
بوي بد دهان ناشي از داروها
ايزوسوربايد (Isordil) كه محتوي هيدرات كلرايد مي باشد مي تواند باعث بوي بد دهان شود آنتي هيستامين ها، آمفتامين ها، آرامبخش ها، ديورتيك ها، فنوتيازين ها و داروهاي شبه آتروپين باعث كاهش توليد بزاق و بنابراين كاهش شستشوي خودبخودي حفره دهان و در نتيجه ايجاد بوي بد دهان مي شوند. فنوتيازين ها سبب ايجاد زبان مودار مي شوند
افراط در مصرف دخانيات، كهولت سن، يائسگي، بيماريهاي عمومي با تب بالا، اضطراب، كم آبي بدن، مصرف بي رويه ادويه جات و عدم رعايت بهداشت دهان نيز از علل ديگر ايجاد بوي بد دهان هستند
درمان و پيشگيري
چون اغلب بوهاي بد دهان به علت عوامل موضعي است، بنابراين حذف اين عوامل و اصلاح ناهنجاري هاي موجود در دهان اولين قدم درمان است. رعايت بهداشت دهان شامل مسواك زدن دندان ها، لثه، زبان و استفاده از نخ دندان در كاهش بوي بد دهان با منشا دهاني بسيار موثر است. مسواك زدن دندان ها و زبان تركيبات سولفوردار را براي مدت يك ساعت به ميزان 70 تا 85 درصد كاهش مي دهد. بايد توجه كرد كه زبان يكي از جايگاه هاي اصلي ميكروبها در دهان است و اين به دليل جمع شدن عوامل ميكروبي در سطح پشتي زبان است و بايد يك قسمت ضروري از بهداشت دهان معطوف به زبان شود.
در بيماراني كه به سبب خشكي دهان (به دنبال مصرف داروهايي كه قبلا ذكر شد و يا بر اثر بيماري) بوي بد دهان دارند مي توانند از آدامس هاي بدون شكر استفاده كنند
بطور كلي بوي بد دهان ناشي از عوامل موضعي بيماري زا زماني ازبين مي رود كه بيماري درمان شود و بهداشت دهان رعايت گردد. استفاده از دهان شويه ها اثر موقتي در كاهش بوي بد دهان دارد. در حقيقت كوشش براي حذف بوي بد دهان با استفاده از دهان شويه ها علاوه بر اينكه موقتي است، حتي ممكن است بيماري عمومي را نيز از ديد دندانپزشك مخفي نگه دارد بطور كلي پوشاندن بوي دهان با يك بوي معطر و قوي تر مناسب نيست و درمان بايد بيشتر معطوف درمان علت اصلي باشد.
بطور كلي جهت كاهش بوي دهان بايد از سيگار كشيدن، نوشيدن نوشابه هاي بودار، خوردن غذاهاي با ادويه زياد، غذاهاي گوشتي زياد، غذاهاي معطر شده با پياز و سير، افراط در مصرف مواد چربي دار مخصوصا كره و روغن هاي مختلف اجتناب شود. در حالي كه خوردن ميوه هاي تازه و سبزيجات و بطور كلي رژيم غذايي غني از فيبر ارجحيت دارد. همين طور نوشيدن آب زياد در كاهش بوي بد دهان تاثير بسزايي دارد
هیچ نظری موجود نیست:
ارسال یک نظر